So sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật

Sinh sản là cách các giống loài duy trì nòi giống, phát triển các thế hệ sau, trở thành một cộng đồng lớn mạnh về số lượng. Thực vật có các cách thức sinh sản tương đối đa dạng, bao gồm vô tính và hữu tính. Cùng Gocdoday so sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật trong bài viết này nhé!

1. Hình thức sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật

Thông qua sinh sản, thực vật đảm bảo quá trình phát triển liên tục của mình. Mỗi hình thức sinh sản lại tồn tại các đặc điểm, ý nghĩa và vai trò riêng.

Sinh sản vô tính ở thực vật

Sinh sản vô tính ở thực vật và một hình thức sinh sản độc đáo giúp duy trì phát triển cá thể mới liên tục. Hình thức này không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái. Các thế hệ sau sinh ra phát triển từ cơ thể cây mẹ và giống cây mẹ.

Lưu ý: Trường hợp tự thụ phấn là một trường hợp ngoại lệ của hình thức sinh sản vô tính ở loài thực vật.

Đặc điểm của sinh sản vô tính

• Về mặt tính di truyền các tế bào cá thể con sẽ giống tế bào mẹ.
• Từ một cơ thể gốc (tế bào mẹ) sẽ có thể tự sản sinh tạo ra nhiều cơ thể con tương tự.
• Các cá thể độc lập có thể sản sinh ra nhiều tế bào con.
• Mức độ sinh sản, nhân giống của nhiều tế bào con chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn.
• Sinh sản vô tính ở thực vật giúp tạo ra rất nhiều cá thể mới, tăng sự thích nghi với môi trường sống và giúp tăng số lượng quần thể nhanh chóng, ít bị biến động.
• Không có sự đa dạng về di truyền. Các cá thể con có thể chết hàng loạt khi thay đổi môi trường sống hoặc cả quần thể sẽ bị tiêu diệt.

Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật

Mỗi hình thức sinh sản vô tính sẽ giúp các tế bào con được tạo ra một cách nhanh chóng, thuận lợi cho việc duy trì nòi giống.

* Sinh sản mọc chồi

Đây là một hình thức sinh sản vô tính rất phổ biến ở thực vật. Nghĩa là cây con sẽ mọc đâm chồi ở tế bào mẹ và dẫn đến sự hình thành các tế bào mới. Phân chia tế bào sẽ giúp tế bào con xuất hiện trên tế bào mẹ và tế bào mẹ sẽ lớn hơn tế bào con.

* Sinh sản phân tách

Hình thức sinh sản này thường xuất hiện ở các sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân chuẩn. Cụ thể là cơ thể mẹ chia thành hai cơ thể con khác nhau.

* Sinh sản phân mảnh

Sinh sản phân mảnh có nghĩa là cơ thể con được tạo ra từ một phần cơ thể của tế bào mẹ. Kiểu sinh sản phân mảnh này thường được tìm thấy ở một số loại như: sao biển, giun đốt, nấm, nhiều loại thực vật khác,… Khi mỗi mảnh được phân ra sẽ tạo thành một cá thể phát triển đầy đủ và trưởng thành.

* Sinh sản sinh dưỡng

Một hình thức sinh sản vô tính ở thực vật thường gặp khác đó chính là sinh sản sinh dưỡng. Hình thức này có nghĩa là nhiều sinh vật đa bào sẽ hình thành tế bào trong suốt vòng đời của chúng và được gọi là phát sinh bào tử.

Sinh sản hữu tính ở thực vật

Sinh sản hữu tính là quá trình tạo ra các thế hệ mới thông qua việc kết hợp và truyền vật chất di truyền có sẵn trong cơ thể của hai cá thể đối lập giới tính. Nó không chỉ là cách tạo ra đa dạng di truyền mà còn chứa đựng việc chuyển giao thông tin gen từ thế hệ cha mẹ đến thế hệ con cháu.

Sinh sản hữu tính bắt đầu bằng việc kết hợp giao tử đực (n) với giao tử cái (n) để tạo ra hợp tử (2n), đánh dấu sự hình thành cá thể mới.

Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

– Hoa trong thực vật hạt kín có cấu tạo gồm bốn thành phần cơ bản, bao gồm đài, tràng, nhị (nơi chứa hạt phấn), và nhuỵ (nơi chứa noãn). Trong một số trường hợp, hoa có cả hai thành phần nhị và nhuỵ (hoa lưỡng tính), trong khi những loài khác chỉ có một trong hai thành phần này (hoa đơn tính).

– Giao tử, nguyên liệu cần thiết cho sinh sản thực vật, được hình thành từ thể giao tử, bao gồm hạt phấn ở giới đực và túi phôi ở giới cái. Thể giao tử được tạo ra thông qua quá trình giảm phân bào tử đơn bội.

– Quá trình thụ phấn và thụ tinh:

+ Thụ phấn là quá trình vận chuyển hạt phấn từ nhị đến núm nhuỵ. Thực vật có hai hình thức thụ phấn là tự thụ phấn và thụ phấn chéo (thụ phấn dựa vào gió, nước, hoặc động vật giúp vận chuyển hạt phấn).

+ Thụ tinh là quá trình hợp nhất giữa nhân giao tử đực và nhân trong túi phôi để tạo thành hợp tử (2n), đánh dấu sự hình thành cá thể mới. Thụ tinh ở thực vật có hoa thường là thụ tinh kép, nghĩa là cả hai nhân giao tử tham gia vào quá trình thụ tinh. Nhân thứ nhất kết hợp với trứng tạo thành hợp tử, trong khi nhân thứ hai kết hợp với nhân lưỡng bội (2n) tạo nên tế bào tam bội (3n).

– Quá trình hình thành hạt và quả:

+ Hạt phát triển từ noãn sau quá trình thụ tinh và có thể chứa nội nhũ hoặc không. Quả phát triển từ bầu nhuỵ và trải qua nhiều biến đổi về sinh lý và sinh hoá, làm cho quả trở nên mềm mại hơn, có màu sắc đẹp và vị ngon. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phát tán hạt.

Đặc điểm của sinh sản hữu tính

– Trong thực vật, quá trình nguyên phân xảy ra trong bào tử và được tạo ra thông qua quá trình giảm phân.

– Các bào tử tiến hóa thành giai đoạn thể giao tử, với kích thước đa dạng tùy thuộc vào nhóm thực vật cụ thể. Thí dụ, thực vật hạt kín thường có khoảng ba tế bào trong hạt phấn, trong khi các loài rêu và thực vật cổ đại khác có thể có đến vài triệu tế bào.

– Trong chu kỳ sinh sản của thực vật, có sự luân phiên giữa các thế hệ, trong đó giai đoạn bào tử được thay thế bằng các giai đoạn thể giao tử. Giai đoạn bào tử tạo ra bào tử trong bọc bào tử thông qua quá trình giảm phân.

2. So sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật

* Giống nhau: Tạo ra các cá thể mới từ cá thể ban đầu, có ý nghĩa bảo đảm sự phát triển của loài.

* Điểm khác nhau giữa sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật:

Trên đây, chuyên mục Học Tập đã giúp bạn đọc so sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật. Theo dõi Gocdoday để biết thêm nhiều điều thú vị khác nhé.

Bài viết liên quan:

• Có thể phân biệt các loại tế bào khác nhau nhờ những đặc điểm bên ngoài nào?
  
• So sánh NST thường với NST giới tính. NST thường với NST giới tính giống và khác nhau thế nào?
• So sánh đột biến và thường biến. Làm thế nào để biết thường biến hay đột biến?